فصل اول: دست راست کردن انگشتری
آن‌چه از مجموع روایات به دست می‌آید آن است که نزد خداوند متعال و فرشتگان و همچنین نزد پیامبران خصوصاً پیامبر اکرم (ص) و ائمه اطهار (ع)؛ دست راست کردن انگشتری، اهمیّت ویژه‌ای دارد، به طوری که برای این عمل، فضیلت و فواید بسیاری قرار داده شده است و ائمه اطهار (ع) نیز شیعیان خود را بدین کار سفارش می‌کرده‌اند.
فضیلت در دست راست کردن انگشتری
1. فرمان خداوند به این عمل
روزی جبرئیل بر پیامبر (ص) نازل شد و عرضه داشت: «ای پیامبر! پروردگارم بر تو سلام و درود می‌فرستد و به تو فرمان می‌دهد که انگشتری‌ات را در دست راست کنی و نگین آن را عقیق قرار بدهی و به پسرعمویت علی (ع) نیز بگو انگشتریاش را در دست راست خود کند و نگین آن را عقیق قرار دهد.»
2. سیره انبیا و اوصیا (ع)
با نگاهی به تاریخ و بررسی سیره زندگی پیامبر (ص) و امیرمؤمنان و دیگر ائمه اطهار (ع) درمی‌یابیم که این بزرگواران، همیشه در دست راستشان انگشتری بوده و علاوه بر آن مردم و اصحابشان را نیز به همین کار سفارش کرده و آن را سنّت و عمل استحبابی با اهمیّت یاد می‌کرده‌اند.
امام رضا (ع) در این باره فرموده‌اند: «پیامبر (ع) و امیرمؤمنان و ائمه اطهار (ع) انگشتری‌هایشان را در دست راست می‌کرده‌اند.»
افزون بر این، در کتاب‌های بعضی از علما هم‌چون ابن شهرآشوب، از قول جاحظ آمده است که پیامبران گذشته هم چون آدم، ادریس، ابراهیم، اسماعیل، اسحاق، الیاس، یعقوب، داوود، سلیمان، یوسف، دانیال، یوشع، ذوالقرنین، یونس، لوط، هود، شعیب، زکریا، صالح، ایوب، لقمان و عیسی همگی انگشتری‌شان را در دست راست می‌کرده‌اند.
3. نشانه شناخت مؤمن
مؤمنان نزد خداوند در بالاترین مقامات هستند و ائمه اطهار (ع) دست راست کردن انگشتر را از علامت‌های شناخت مؤمن ذکر کرده‌اند، که این خود بیان‌گر اهمیت این عمل می‌باشد.
امام صادق (ع) از جدّ گرامیش پیامبر اکرم (ص) نقل فرمود: «هنگامی که خداوند، ابراهیم (ع) را خلق کرد (و او به مقام خلت و خلیل‌‌الرحمانی رسید)، پرده‌های غیب را از جلوی چشمان ابراهیم (ع) کنار زد. پس در این هنگام ابراهیم (ع) در کنار عرش خداوند، چهارده نور مشاهده کرد.
در این حال عرض کرد: ای پروردگار من این انوار چیست؟ جواب آمد: این انوار، نور محمد برگزیده و حبیب من و نور علی بن ابی طالب یاری‌کننده دین من و نور فاطمه حبیبه من و انوار فرزندان علی و زهرا و جانشیان علی بن ابی طالب است.
باز ابراهیم (ع) پرسید: خدایا، انوار فراوانی می‌بینم که به دور این انوار چهارده‌گانه حلقه زده‌اند و قابل شمارش نیستند؟ خطاب آمد: ای ابراهیم! ای انوار، همان شیعیان علی بن ابی‌طالب‌اند.
ابراهیم سؤال کرد: شیعیان علی بن ابی‌طالب به چه چیزی شناخته می‌شوند و علامت شناخت آنان چیست؟ خطاب آمد: آنان 51 رکعت نماز در روز را ترک نمی‌کنند، «بسم الله الرحمن الرحیم» را در نماز خود بلند می‌گویند، قبل از رکوع، قنوت به جا می‌آورند و انگشتری خود را در دست راست می‌کنند و بر نعمت‌های من بسیار سجده شکر به جای می‌آورند.»
آن‌گاه ابراهیم عرضه داشت: خداوندا؛ مرا نیز از شیعیان علی بن ابی طالب قرار ده. آن‌گاه امام صادق (ع) فرمودند: و این است تأویل آیه قرآن که می‌فرماید: «و ان من شیعته لابراهیم»
امام حسن عسکری (ع) در ضمن حدیثی فرمودند:
«خداوند متعال برای جدّم رسول خدا (ص) پیغام فرستاد که همانا من، تو و جانشینت علی (ع) و ائمه بعد از علی (ع) و شیعیان شما اهل بیت را به ده ویژگی و خصلت تخصیص دادم: خواندن 51 رکعت نماز ، دست راست کردن انگشتری و پیشانی بر روی خاک (مهر) گذاشتن، ...»
آن‌گاه امام حسن عسکری (ع) فرمود: «همانا با این ویژگی‌ها که خداوند به ما عطا کرد، مخالفت کردند کسانی که حق ما را گرفتند و غصب کردند. پس خواندن نماز مستحبی (تراویح) به جماعت و دست چپ کردن انگشتری را در عوض دست راست کردن و دست‌ها را بر سینه گذاشتن عوض پیشانی بر خاک (مهر) نهادن و ... در میان مردم ترویج دادند و مردم را به آن وادار کردند .
فواید دست راست کردن انگشتری
علاوه بر فضیلت چنین عملی، خداوند به کسانی که چنین رفتار می‌کنند، سه پاداش و فایده عطا می‌کند:
1. قرار گرفتن در گروه مقربان
سلمان فارسی گوید، روزی پیامبر اکرم (ص) به حضرت علی (ع) فرمود: «یا علی! انگشتری خود را در دست راست کن تا از دسته مقربان باشی.»
حضرت علی (ع) عرضه داشت: یا رسول الله (ص)، مقربان درگاه الهی چه کسانی هستند؟ رسول خدا فرمود: آنان جبرئیل و میکائیل هستند.»
2. نجات از سختی‌های قیامت توسط جبرئیل
شخصی از حضرت علی (ع) پرسید: که چرا انگشتری را به دست راست می‌کنید؟ حضرت در جواب فرمود: «همانا زمانی که خداوند توسط جبرئیل، آیه مباهله را بر پیامبرش نازل کرد، جبرئیل به پیامبر عرض کرد: یا رسول الله، هیچ پیامبری به رسالت مبعوث نشده، مگر آن‌که من بر او نازل شدم و برایش پیغام آوردم، اما برای این کار به هیچ پیامبری افتخار نکردم مگر بر شما اهل بیت (که برای آوردن وحی بر شما افتخار می‌کنم.) پس پیامبر فرمود: «ای جبرئیل تو از ما اهل بیت هستی.» جبرئیل پرسید: «آیا من از شما هستم؟» پیامبر فرمود: «بله، تو از اهل بیت من هستی!»
جبرئیل عرض کرد: «ای رسول خدا، این مطلب را بیش‌تر برای من توضیح بدهید تا من هم برای نجات امّت شما کاری کنم؟»
پس پیامبر انگشتریاش را با دست چپ گرفت و فرمود: «من اوّلین از اهل‌بیتم و دوم، علی است، سوم، فاطمه و چهارمین حسن و پنجمین نفر حسین است و ای جبرئیل! ششمین نفر تو هستی.»
آن‌گاه انگشتری خود را در دست راست کرد و باز فرمود: «تو ششمین نفر هستی.» پس جبرئیل عرض کرد: «یا رسول الله (ص)، هر کس انگشتریاش را در دست راست کند و به قصد احیای سنّت شما و دوری از روش دشمنان شما این کار را انجام دهد، اگر در روز قیامت او را متحیّر دیدم (یعنی به علت بعضی از اعمال بدش بلاتکلیف بود و باعث شده بود که حساب‌رسی به اعمال او طولانی شود)، دست او را می‌گیرم و او را به شما و امیرمؤمنان علی (ع) می‌رسانم و نجاتش می‌دهم.»
3. وارد شدن در قیامت بر مرکبی از نور
امام صادق (ع) می‌فرمایند: «هنگامی که روز قیامت فرامی‌رسد، دسته‌ای از مردم سوار بر مرکبی از جنس نور به صحرای محشر پای می‌گذارند، در حالی که با صدای بلند می‌گیند: سپاس خدایی را که به وعده‌اش درباره‌ی ما عمل کرد، سپاس خدایی را که ما را وارثان زمین قرار داد تا در هر کجای از بهشت که می‌خواهیم ساکن شویم پس حاضران در محشر (پیش خود درباره سواران بر مرکب نور) می‌گویند: اینان از انبیاء و پیامبران هستند! اما ندای الهی به گوش می‌رسد که این‌ها انبیاء نیستند، بلکه از شیعیان علی بن ابی‌طالب (ع) هستند، همانا اینان برگزیدگان از بندگان من و بهترین از خلایق هستند. پس حاضران در محشر می‌پرسند: ای پروردگار ما و مولای ما، اینان چگونه به این درجه و مقام رسیده‌اند؟! از جانب خدا جواب می‌آید: «این‌ها به واسطه در دست راست کردن انگشتری و خواندن 51 رکعت نماز در روز، و اطعام فقرا، پیشانی بر خاک (مهر) نهادن در هنگام سجده و بلند خواندن بسم الله در نماز، به این درجه رسیده‌اند.»
فصل دوم: دست چپ کردن انگشتری
بنابر آن‌چه در فصل قبل گذشت، دست راست کردن انگشتری فضیلت بسیار دارد برخلاف دست چپ که فضیلتی برای آن ذکر نشده، بلکه باید تا آن‌جا که ممکن است از تنها به دست چپ کردن و خالی گذاردن دست راست از انگشتری پرهیز کرد، چرا که انگشتر در دست راست کردن نشانه شیعه بودن است. و ائمه اطهار (ع) نیز بر انجام این عمل و زنده نگه داشتن این سنّت، بسیار تأکید داشته اند.
شواهد تاریخی نشان می‌دهد دشمنان اسلام، هم‌چون خلفای غاصب و بعد از آن خلفای اموی و عباسی و به ویژه معاویه می‌کوشیدند تا با سنت‌های پیامبر (ص) و به ویژه سیره امیرالمؤمنین (ع) و دیگر اهل بیت (ع) و علائم و شعائر شیعه مبارزه کنند و نه تنها مردم را از عمل به این سنت‌ها باز دارند، بلکه آنان را وارونه و برعکس در میان مردم ترویج دهند.
راغب از علمای اهل سنت می‌گوید: «همانا پیامبر و اصحاب، انگشتری در دست راست می‌کردند و معاویه اولین کسی بود که انگشتری در دست چپ کرد»
عبدالله سلامی می‌نویسد: همانا پیامبر در دست راست خود انگشتری می‌کردند و خلفای بعد از پیامبر هم همین کار را می‌کردند. پس معاویه با این سنّت مخالفت نمود و انگشتری را در دست چپ کرد و مردم را هم وادار کرد تا انگشتری را در دست چپ کنند. پس همین‌طور بود تا ایام خلافت مروان. و در زمان زمام‌داری سفاح اولین خلیفه عباسی، وی این سنت را برگرداند و انگشتری را در دست راست کرد و مردم نیز انگشتری در دست راست می‌کردند تا ایام خلافت هارون الرشید که او باز، انگشتری را در دست چپ کرد و مردم را نیز به این عمل مجبور نمود. همچنین مشهور است که بعد از جنگ صفین در ماجرای حکمیت، عمروعاص انگشتری خود را از دست راست خود درآورد و گفت: ای مردم من علی بن ابی طالب را از خلافت خلع کردم، همان‌گونه که این انگشتری را از دست راستم درآوردم و همان‌گونه که این انگشتری را در دست چپ می‌کنم، معاویه را نیز به خلافت برمی‌گزینم.»
با توجه به مطالبی که بیان شد اگر کسی خواست در دست چپ نیز انگشتری کند حتماً در دست راست خود نیز انگشتری داشته باشد و علاوه بر آن اگر بر روی نگین آن آیه قرآن و اسماء جلاله و یا اسم یکی از اهل بیت (ع) باشد، هنگام شستن دست‌ها و به خصوص هنگام استنجاء باید آن را از دست بیرون آورد چرا که نجس شدن آن سبب معصیت و گناه می‌شود.
حضرت امیرالمؤمنین علی (ع) در این باره فرموده‌اند: هر کس بر روی انگشتریاش، اسم خدا نوشته باشد باید آن را از دستی که با آن دست در بیت الخلاء طهارت می‌گیرد، بیرون آورد.
فصل سوم: در کدام انگشت، انگشتری کنیم؟
بنا بر احادیث؛ انگشتری را در دو انگشت آخر یعنی انگشت کوچک و انگشت پهلوی آن باید نمود و برای انگشتری کردن در انگشت کوچک و خالی نگذاشتن آن سفارش شده است و از انگشتری کردن در انگشت وسط و سبّابه نهی کرده‌اند.
بنا بر روایت امام صادق (ع) پیامبر (ص) فرموده‌اند: «امّتم را از انگشتری نمودن در دو انگشت سبّابه و انگشت وسط نهی می‌کنم.»
پیامبر اکرم (ص) در یکی از وصیّت‌های خویش به امیر مؤمنان (ع) فرمود: یا علی، انگشتری‌ات را در انگشت وسطی و انگشت سبابه مکن، بدان که این کار را قوم لوط انجام می‌داده‌اند، یا علی: انگشت کوچک خود را بدون انگشتر مگذار.
بنابر روایات، هنگام دست کردن انگشتری، دعای زیر خوانده شود:
«اللهم سوّمنی بسیماء الایمان و توّجنی بتاج الکرامۀ و قتّدنی حبل الایمان و لا تنزع ربقۀ الایمان من عنقی ؛ خدایا مرا به مهر ایمان علامت‌گذاری کن و تاج بخشنده بودن و بزرگواری را بر سرم قرار ده و ریسمان ایمان را به گردنم بیاویز و حلقۀ ریسمان ایمان را از گردنم جدا نکن.»
حکم استفاده از طلا و پلاتین در دین مقدس اسلام
استفاده مردان از زینت آلات طلا در دین مقدس اسلام، حرام است و احکامی دارد. به طور مثال: اگر مردی در حالی که حلقه، گردنبند، دستبند و... از طلا داشته باشد و به نماز بایستد، علاوه بر حرمت عمل، نماز او نیز باطل است. شاید بتوان اثرات زیان‌بار طلا بر بدن مردان را از حکمت‌های حرمت استفاده طلا برای مردان برشمرد. امروزه در علم طب نیز چنین مسئله‌ای به اثبات رسیده است. چنان‌چه اثبات شده، استفادۀ طلا در خون‌سازی بدن کمک می‌کند و از آن روی که هر ماه مقداری خون از بدن زنان خارج می‌شود، خون‌سازی طلا، کمک به جبران خون از دست رفته می‌کند، در صورتی که استفاده از طلا برای بیش‌تر مردان سبب بیماری خونی می‌شود، در این‌باره می‌توان به کتاب بیماری‌های هماتولوژی نوشته دکتر هاریسون مراجعه نمود. در استفاده آقایان از طلا مضرات دیگری را نیز برشمرده‌اند.
«از نظر پزشکی طلا روی گلبول‌های خون مردان اثرگذار است و سیستم ایمنی بدن آن‌ها را دچار مشکل می‌کند، در تحقیقات انجام شده در سال 2010 در «ونکوور» کانادا مشخص شد طلا دارای خاصیت شبه القایی است که بر پوست و خون مردان اثر منفی دارد و می‌تواند علاوه بر اثر منفی بر کبد، موجب غلظت خون شده و به مرور زمان به امراض قلبی برای آقایان منتهی شود.
استفاده طولانی از طلا روی تمام هورمون‌های بدن مردان به ویژه هورمون‌هایی که از ناحیه هیپوفیز در بدن پخش می‌شود تأثیر منفی می‌گذارد و در این میان می‌توان به کاهش ترشح تستسترون و کمبود اسپرماتوزئید و در نهایت کاهش قدرت جنسی و در نتیجه عقیم شدن اشاره کرد.
همچنین در تحقیقاتی که در سال 1990 در آمریکا انجام شده به این نتیجه رسیده‌اند که طلای موجود در بدن مردان باعث ایجاد اختلالات هورمونی شده و هورمون‌های پرولاکتین و FSH بیش‌ترین تأثیر منفی را از طلای موجود در بدن آن‌ها گرفته است» .
نه تنها دین مبین اسلام استفادۀ از زیورآلات طلا را برای زنان (چه در حال نماز و غیر آن) جایز دانسته، بلکه اگر برای شوهران خود زینت کنند از ثواب و اجر بسیار بهره خواهند برد.
در کتب حدیثی، روایات بسیاری دربارۀ حرمت استفاده مردان از طلا آمده است که به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم.
امیر مؤمنان (ع) فرمود: «پیامبر ما را به هفت چیز امر فرمود و از هفت چیز نهی کرد... و ما را از استفاده از انگشتری طلا و نوشیدن در ظرف طلا و ظرف نقره نهی فرمود.»
امام صادق (ع) می‌فرماید: «بر مردان استفادۀ از طلا حرام است و مرد نباید در حالی که زینت آلات طلا (اعم از لباس زربافت یا انگشتری یا گردنبند یا ...) به همراه دارد، به نماز ایستد.»
امام صادق (ع) در حدیث دیگری می‌فرماید: «طلا زینت برای اهل بهشت است و خداوند طلا را در دنیا زینت برای زنان قرار داده و استفادۀ آن را برای مردان حرام نموده است.
روزی پیامبر اکرم (ص) مردی را دیدند که انگشتری طلا در دست کرده است. پس به او فرمود: «همانا انگشت تو به میزان مدّت که این انگشتری طلا در آن بوده، در آتش جهنّم می‌سوزد.»
به دست کردن انگشتری طلا، مانند دروغ، دزدی و... حرام است. و دست کردن حلقۀ طلا برای ازدواج یا پاس داشت آداب و رسوم، دلیلی برای حلال شدن و جواز این عمل نخواهد شد.
البته استفاده مردان و زنان از فلزات گران‌بهای دیگر مانند پلاتین که فلزی غیر از طلاست، اشکال ندارد، ولی طلای سفید که همان طلای زرد است و ظاهر آن را رنگ کرده‌اند، برای مردان حرام است.
احادیث فوق در کتب معتبر شیعه (کافی ، التهذیب ، خصال ، علل الشرائع ، المناقب ، وسائل الشیعه ، مهج الدعوات ، بحارالانوار، مکارم الاخلاق ، حلیة المتقین ) ذکر شده است .
